Leo Bisschop
Nudging als strategie voor gedragsbeïnvloeding
Nieuwe manieren van gedragsbeïnvloeding worden steeds vaker gebruikt om mensen aan te sturen tot een bepaalde handeling of beslissing. De laatste jaren is met name nudging een veel gebruikte methode. Met name de overheid maakt steeds meer gebruik van deze soort gedragsbeïnvloeding. Maar wat is nudging precies? En worden wij niet teveel misleid op deze manier?
In dit artikel gaan we dieper in op de term ‘nudging’ en hoe het al door bedrijven en overheid wordt ingezet om ons gedrag te sturen.
Wat is nudging precies?
Nudging is de afgelopen jaren steeds populairder geworden bij de ontwikkeling van strategieën voor gedragsbeïnvloeding. Letterlijk betekent nudging ‘een duwtje geven.. Dit betekent dat je met nudging aanstuurt op een bepaald gedrag (een duwtje in de gewenste richting geeft), zonder dit expliciet te noemen. Door middel van denkprocessen die onbewust en automatisch plaatsvinden worden personen aangezet tot het verrichten van een bepaalde handeling of beslissing.
In de reclamewereld en het bedrijfsleven wordt al jaren gebruik gemaakt van slimme beïnvloedingstactieken waarbij personen onbewust gestuurd worden om een aankoop te doen of geïnteresseerd raken.
Een bekend voorbeeld is Ryanair: deze vliegtuigmaatschappij verkoopt haar vliegtickets tegen hele lage prijzen. Bij het kopen van een vliegticket op hun website ga je daarna door een zogenaamde salestunnel waar geen einde aan lijkt te komen. In deze tunnel worden jou van alle kanten adviezen gegeven om bijkomende extra’s af te sluiten.
Inzet van nudging door de overheid
Tegenwoordig zijn er steeds meer voorbeelden op te noemen waarbij de overheid gebruikt maakt van dergelijke tactieken die leiden tot gedragssturing. In veel gevallen wordt het gezien als een vervanging voor sancties in de vorm van boetes. Een belangrijk aspect van nudging is dat het alleen de geest beïnvloedt, niet het lichaam. Bij de overheid wordt nudging met name gebruikt om burgers een psychologische prikkel te geven en op die manier hun gedrag te sturen op een cruciaal moment van beslissing in het hoofd.
Voorbeeld van nudging door de overheid
Een voorbeeld van nudging door de overheid
Het onderbord onder de twee pijlen is een praktijkvoorbeeld van nudging. De achterliggende gedachte is dat u uw auto minder snel op een plek zult parkeren op een plek waar dit niet mag, wanneer anderen u opmerken. Door de foto met de twee ogen bekruipt u al snel het gevoel dat dit dus wel het geval is. De ogen geven u het gevoel dat u bekeken wordt wanneer u uw auto op een plek parkeert voor ‘alleen laden en lossen’.
Voorbeelden zoals hierboven worden de laatste jaren steeds meer ingezet door de overheid. Sturende campagnes, door de overheid opgezet, bijvoorbeeld om mensen veiliger veilig op de weg te laten rijden, zijn preventief en hebben meer effect dan een boete die pas wordt uitgeschreven als iemand al in de fout is gegaan.
Wanneer is nudging toegestaan?
Een nadeel van nudging is dat het veel weg heeft van manipulatie. Nudging is in het algemeen alleen toegestaan wanneer de onbewuste denkprocessen in het voordeel van de persoon in kwestie zijn. Een voorbeeld zijn de angstaanjagende teksten op sigarettenpakjes. Hierbij is de achterliggende gedachte dat deze vorm van beinvloeding is toegestaan omdat het in het voordeel (van de gezondheid) van de doelgroep is.
Handhavingsacademie verzorgt workshops over nudging en handhaving.